Ninh Bình hướng tới nền nông nghiệp sạch

Liên tục đổi mới trong sản xuất nông nghiệp song còn nhiều hạn chế

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Bình, tổng diện tích gieo trồng bình quân giai đoạn 2011- 2015 dao động chung quanh 110 nghìn ha. Trong đó, cây lúa chiếm hơn 70 % , số còn lại là diện tích trồng ngô, rau màu các loại và cây ăn quả cùng cây công nghiệp hàng năm.

Cây lương thực (lúa, ngô) vẫn giữ vai trò chủ đạo, giá trị sản xuất cây lương thực chiếm tỷ trọng cao nhất (khoảng 65%), rau đậu chiếm khoảng 15%, cây công nghiệp lâu năm khoảng 1%, cây công nghiệp hằng năm khoảng 9,0%, cây ăn quả khoảng 10%. Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Bình Vũ Nam Tiến cho biết: “Điều đáng mừng là diện tích sản xuất lúa chất lượng cao liên tục tăng từ năm 2010 đến nay tăng hơn 33,6 nghìn ha (chiếm 42,4% diện tích gieo trồng)”. Năng suất lúa chất lượng cao luôn ổn định từ 55-60 tạ/ha, có nơi đạt mức 63 tạ/ha vụ chiêm xuân tại các huyện Yên Khánh, Yên Mô, Kim Sơn.

Cùng với trồng trọt, lĩnh vực chăn nuôi ở tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2010 - 2015 phát triển khá, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt hơn 1,9%/năm. Nhiều kỹ thuật mới về giống, thức ăn, thuốc thú y và các phương thức chăn nuôi mới được ứng dụng vào sản xuất. Ninh Bình đã hình thành nhiều trang trại chăn nuôi lợn hướng nạc, gia cầm, thủy cầm với quy mô lớn ở hầu hết các huyện, thành phố trong tỉnh, nhất là thành phố Tam Điệp, các huyện Yên Khánh, Yên Mô, Nho Quan, Gia Viễn bằng phương thức nuôi công nghiệp, bán công nghiệp đang được mở rộng, vừa giải quyết được việc làm cho người lao động vừa đem lại hiệu quả cho người sản xuất.

Đáng chú ý, trong giai đoạn 2010-2015 nông nghiệp Ninh Bình có nhiều đổi mới, đó là việc khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vốn để đưa thiết bị công nghệ cao vào đồng ruộng. Hiện nay, toàn tỉnh Ninh Bình có khoảng gần ba nghìn máy gặt hiện đại, hàng nghìn máy cấy, máy làm đất giúp nông dân giải phóng sức lao động. Đồng thời, phong trào dồn điền, đổi thửa khuyến khích nông dân thâm canh trên cánh đồng lớn và áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. "Chúng tôi khuyến khích nông dân áp dụng chín kỹ thuật trong trồng trọt. Đó là, đưa giống năng suất chất lượng cao như Bắc thơm số 7, nếp, ĐS1, JO2... giống cà chua Savior” - Giám đốc Trung tâm khuyến nông tỉnh Ninh Bình Phạm Văn Trung cho biết. Sau đó ứng dụng hệ thống thâm canh lúa cải tiến theo kỹ thuật SRIb. Công nghệ tưới tiết kiệm nước cho cây ăn quả tại huyện Nho Quan, cây dứa tại TP Tam Điệp, cây rau tại Khánh Thành. Công nghệ nhà màng và nhà lưới đơn giản, Công nghệ màng phủ nông nghiệp, tiến bộ kỹ thuật gieo mạ xuân sử dụng vòm che nilon và tiến bộ gieo thẳng lúa, tiến bộ kỹ thuật trong khâu cơ giới hóa sản xuất, thu hoạch và sơ chế nông sản. Công nghệ sinh học và vi sinh.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của nông nghiệp Ninh Bình là phần lớn sản phẩm nông nghiệp đều bán tự do ngoài thị trường thông qua các thương lái, chỉ có một số cơ sở sản xuất quy mô hàng chục tấn sản phẩm/vụ trở lên mới ký hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm. Những hộ sản xuất nhỏ hoàn toàn phụ thuộc vào doanh nghiệp, nếu thị trường thuận lợi, doanh nghiệp tăng thu mua, gặp khó khăn thì… bỏ rơi người sản xuất.

Năm 2015 toàn tỉnh có 249 HTX (228 HTX dịch vụ và 21 HTX chuyên ngành), giảm 48 HTX so với trước khi thực hiện Luật HTX năm 2012. Hiện có 235/249 HTX chuyển đổi và hoạt động theo Luật HTX năm 2012, hiệu quả hoạt động của các HTXNN chưa cao, các HTX mới hình thành chưa phát huy được tiềm năng. Chỉ có ba HTX và năm tổ hợp tác trong lĩnh vực chăn nuôi chăn nuôi lợn, vịt, dê, thỏ, song các hợp tác xã hoạt động mang tính hình thức, không hiệu quả, còn các tổ hợp tác mới chỉ giúp đỡ, hỗ trợ nhau về kỹ thuật, chưa có quy chế hoạt động rõ ràng.

Chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành còn chậm, sản xuất nông nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng thế mạnh, chưa gắn kết chặt chẽ với chế biến và thị trường. Bên cạnh đó, hoạt động ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và vốn đầu tư cho chuyển đổi cơ cấu, xây dựng hạ tầng kỹ thuật nông nghiệp còn chưa nhiều thể hiện qua việc ruộng đất manh mún, sản xuất nông nghiệp truyền thống nhiều rủi ro, sản phẩm nông nghiệp sức cạnh tranh thấp ngay trên thị trường tỉnh nhà. Ngoài ra, câu chuyện công nghiệp hóa, đô thị hóa còn tác động không nhỏ vào sản xuất nông nghiệp, qua việc làm giảm diện tích đất nông nghiệp. Trong khi đó, lao động nông thôn dôi dư trong quá trình tổ chức lại sản xuất, ít doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Một số mô hình sản xuất, chăn nuôi theo kỹ thuật mới có năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cao áp dụng thành công nhưng việc mở rộng còn chậm và gặp nhiều khó khăn.

Phần lớn các trang trại chăn nuôi đều tự phát, nằm xen trong khu vực dân cư, kinh nghiệm cũng như vốn được tích lũy từ quá trình chăn nuôi nhỏ lẻ, chỉ có một số ít trang trại được xây dựng mới đúng theo quy hoạch của các huyện, do vậy cơ sở hạ tầng cũng như diện tích để xử lý chất thải còn hạn chế, tình trạng ô nhiễm môi trường vẫn còn xảy ra.

Hướng tới nền nông nghiệp sạch…

Ninh Bình đang dần được trở thành tỉnh du lịch và trong Nghị quyết của Đảng bộ tỉnh cũng coi du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn ở địa phương. Chỉ qua con số du khách đến Ninh Bình năm 2016 khoảng gần bảy triệu lượt người đã cho thấy lượng người đổ về vùng đất cô đô Hoa Lư ngày càng đông. “Du lịch muốn phát triển thì trước tiên phải mở rộng nền sản xuất nông nghiệp sạch để bảo đảm sức khỏe cho du khách khi đến Ninh Bình, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho gần một triệu người dân địa phương”, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Đinh Văn Điến thường nói trong các cuộc giao ban ở tỉnh.

Lợn nuôi theo tiêu chuẩn Viet Gap ở xã Văn Phương, huyện Nho Quan, Ninh Bình.

An toàn thực phẩm từ lâu là vấn đề quan trọng đặc biệt bởi vì liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người. Trong suốt thời gian qua, Chi Cục vệ sinh an toàn thực phẩm (thuộc Sở Y tế tỉnh Ninh Bình) phối hợp các ngành chức năng thường xuyên tổ chức kiểm tra nhà hàng, quán ăn trên địa bàn.

Chi Cục trưởng Chi Cục vệ sinh an toàn thực phẩm Nguyễn Thị Hường nêu lên thực trạng là trong những lần kiểm tra tại các cơ sở, chủ nhà hàng, khách sạn không thể trả lời được rõ nguồn gốc thực phẩm, chăng hạn: Thịt lợn mua ở đâu, trang trại nào? Rau trồng ở đâu, phun thuốc bảo vệ thực vật khi nào? Trong khi kiểm tra an toàn thực phẩm thì cả ba ngành cùng góp sức như nông nghiệp, y tế, công thương song không phải lúc nào ba ngành cũng chung quan điểm. Rồi trang, thiết bị kiểm tra thiếu hoặc không đủ năng lực để thực hiện những xét nghiệm khó. “Cũng có trường hợp cơ sở bán rau sạch khi hết hàng thì ra chợ đầu mối gặp bất cứ rau ở đâu cũng mua về bán” - Chi Cục trưởng Chi Cục an toàn thực phẩm Nguyễn Thị Hường kể.

Chính vì thế, Hội Nông dân tỉnh Ninh Bình sau khi thẳng thắn nhìn nhận về thực trạng sản xuất nông sản, thực phẩm trong thời gian qua trên địa bàn và khuyến cáo nông dân thực hiện quy trình sản xuất thực phẩm sạch. Trong trồng trọt, thực hiện nghiêm theo nguyên tắc “bốn đúng”: Sử dụng thuốc đúng chủng loại, thời gian từ khi phun thuốc đến lúc thu hoạch bảo đảm theo quy định. Cân đối với từng loại cây trồng và mùa vụ cụ thể trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Thuốc bảo vệ thực vật nhất thiết phải rõ nguồn gốc, xuất xứ. Lĩnh vực chăn nuôi, thực hiện “bốn đúng” là: Đúng loại thuốc kháng sinh, đúng bệnh khi sử dụng, thuốc đúng nguồn gốc, thời gian tiêm thuốc đến lúc giết thịt đúng ngày quy định ghi trên bao bì sản phẩm.

Theo Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Ninh Bình Đinh Hồng Thái, Hội nông dân tỉnh vừa tổ chức cho nông dân ký cam kết nói không với nông sản, thực phẩm bẩn. Mục tiêu chung của hội là huy động sự quan tâm của các cấp ủy Đảng và chính quyền cùng đoàn thể tạo sự chuyển biến về nhận thức cho nông dân khi sản xuất nông sản, thực phẩm bảo đảm an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Sản xuất nông sản, thực phẩm sạch thì người nông dân được hưởng lợi trước tiên, đó là giá cao, người tiêu dùng tin cậy nên sản phẩm tiêu thụ nhanh, thị trường được mở rộng.

Để cuộc vận động “Nông dân nói không với nông sản sản thực phẩm bẩn” thực hiện có hiệu quả, Hội Nông dân tỉnh Ninh Bình áp dụng hàng loại giải pháp. Đó là, thông qua sinh hoạt chi hội hàng quý, sinh hoạt Câu lạc bộ “Nông dân với pháp luật”, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu kiến thức về an toàn thực phẩm. Tuyên truyền sâu rộng Luật An toàn thực phẩm, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, những quy định của pháp luật về xử phạt hành vi vi phạm an toàn thực phẩm và các văn bản chỉ đạo của Trung ương Hội cũng như tỉnh Ninh Bình về an toàn thực phẩm.

“Chúng tôi vận động các hộ gia đình hội viên nông dân ký cam kết và thực hiện cam kết nói không với thực phẩm bẩn”, Phó Giám đốc HTX Đông Thôn (xã Yên Thái-Yên Mô) Phạm Văn Thân cho biết. Sau đó, phối hợp Đài truyền thanh xã và các cơ quan thông tin đại chúng tuyên truyền những tập thể, cá nhân sản xuất, chế biến thực phẩm bảo đảm an toàn, địa chỉ cung cấp thực phẩm sạch, đồng thời phản ánh kịp thời những tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm. Mặt khác, HTX cùng Trạm bảo vệ thực vật của huyện tổ chức huấn luyện kiến thức cơ bản về sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng”.</i> Hướng dẫn nông dân lựa chọn, sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, thức ăn chăn nuôi có trong danh mục được phép sử dụng, cách thức bảo quản thực phẩm, phòng chống ngộ độc và các bệnh truyền qua thực phẩm cho cộng đồng, hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức, thái độ của người tiêu dùng, chủ động không sử dụng các thực phẩm không bảo đảm chất lượng.